Việc nhà sản xuất hạt giống của Pháp là Cty Vilmorin mua lại cổ phần của Cty CP Phát triển và Đầu tư Nhiệt Đới (Tropdicorp), một trong những đơn vị hàng đầu tại VN về lai tạo và sản xuất hạt giống, với doanh số 6 triệu USD thời điểm chuyển nhượng (năm 2014), chiếm 20% thị phần ngành giống cây trồng của VN, đã góp phần giúp Vilmorin trở thành nhà sản xuất giống cây trồng nước ngoài đầu tiên có mặt trực tiếp tại VN.
Con đường chiếm lĩnh thị trường giống cây trồng VN của các “ông lớn” nước ngoài chủ yếu thông qua mạng lưới phân phối của chính các DN nông nghiệp của VN.
Chiến thuật “cáo gửi chân”
Thành công của thương vụ này đã và đang mở đường cho nhà sản xuất hạt lớn thứ tư thế giới Vilmorin (có doanh số 1,9 tỷ USD) "định vị” vững chắc hơn tại thị trường VN, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập cùng nhiều chính sách hỗ trợ cho nông nghiệp được nhà nước hướng đến.
Điều đáng nói, theo GS Võ Tòng Xuân, trong số 10 tập đoàn phát triển hạt giống, cây giống chiếm khoảng 70% thị phần hạt giống rau thế giới, đã có 6 tập đoàn hiện diện tại VN với những tên tuổi như: Syngenta (Thụy Sĩ), Takii và Sakata (Nhật Bản), East West (Hà Lan)… với tỷ lệ chiếm hữu lên đến trên 85% thị trường cây giống, hạt giống tại VN.
Con đường chiếm lĩnh thi trường giống cây trồng VN của các ông lớn này chủ yếu thông qua mạng lưới phân phối của chính các DN nông nghiệp của VN. Đơn cử như, Tập đoàn Lộc Trời hiện đang là nhà phân phối lúa giống và bắp lai giống thương hiệu Syngenta lớn thứ hai tại VN. Đến nay, Lộc Trời đã có 25 chi nhánh và hơn 5.000 đại lý, nhà bán lẻ cũng phân phối chủ yếu các sản phẩm từ Cty Syngenta. Và mới đây nhất, ngày 12/5/2017, Tập đoàn Lộc Trời đã ký kết hợp tác với Cty TNHH Phát triển Khoa học Viên Thị Hồ Nam (Trung Quốc) để thành lập hai Cty liên doanh ở lĩnh vực giống cây trồng và thương mại nhằm phát triển công nghệ tạo giống lúa lai siêu năng suất, phục vụ sản xuất tại VN và các nước trong khu vực.
DN nội “đuối” vốn và công nghệ
Thực tế cho thấy, DN ngành giống cây trồng VN có quy mô nhỏ, hoạt động khá phân tán với khoảng 260 DN hoạt động tại các địa phương. Trong đó, chỉ có 5 DN lớn, gồm Cty CP Giống cây trồng Miền Nam, Cty CP Giống cây trồng Trung ương, Cty CP Vật tư Kỹ thuật Nông nghiệp Cần Thơ, TCty Giống cây trồng Thái Bình, Cty TNHH Giống cây trồng An Giang là trực tiếp đầu tư nghiên cứu và cung ứng giống.
Với quy mô thị trường giống cây trồng sẽ đạt khoảng 1 tỷ USD vào năm 2020 (theo dự báo của Cty Chứng khoán Thiên Việt), rõ ràng, số DN trên là con số quá khiêm tốn.
Theo phân tích của giới chuyên gia, vốn và công nghệ là hai nút thắt của các DN Việt. Theo tính toán của Cty CP Giống cây trồng Trung ương, để xây dựng nhà làm việc, phòng kiểm nghiệm chất lượng hạt giống đạt tiêu chuẩn quốc gia, hệ thống chế biến, bảo quản hạt giống đạt tiêu chuẩn quốc tế, số tiền lên tới 130 tỷ đồng. Đây là số vốn đầu tư không nhỏ đối với DN Việt.
Mặc dù, không phải DN VN nào cũng yếu, thiếu năng lực. Điều này được minh chứng bằng thành quả VN sau hàng chục năm nhập khẩu bắp giống, lúa giống, mấy năm nay đã chủ động được hai loại giống quan trọng nhất này. Nhưng rõ ràng, nếu không thay đổi, thì việc nhường “sân” cho khối ngoại trong lĩnh vực giống cây trồng chỉ còn là vấn đề thời gian.
