Đồng bằng sông Cửu Long: Hướng tới Trung tâm liên kết nông nghiệp đa chức năng

(PLVN) -  Sáng 11/6, tại TP Cần Thơ, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì cuộc họp về Đề án thành lập Trung tâm liên kết, sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) theo Nghị quyết 45/2022/QH15 của Quốc hội về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP Cần Thơ.

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Trung tâm liên kết nông nghiệp ĐBSCL được định hướng là giải pháp chiến lược nhằm thiết lập chuỗi giá trị khép kín, gắn kết giữa sản xuất - chế biến - tiêu thụ nông sản. Với định hướng “một điểm đến, đa dịch vụ”, Trung tâm kỳ vọng trở thành hạt nhân thúc đẩy kết nối hiệu quả giữa nông dân, hợp tác xã, doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu.

Dự kiến, Trung tâm được quy hoạch với hai khu chức năng lớn: Khu 1 (50ha) gồm các phân khu hành chính, dịch vụ công, xuất nhập khẩu, logistics, quản lý chuỗi cung ứng; Khu 2 (200ha) dành cho nghiên cứu ứng dụng công nghệ, chế biến sâu, nhà ở chuyên gia, xử lý chất thải và các khu chức năng khác.

Bên cạnh đó, Trung tâm sẽ đóng vai trò thu hút các dự án đầu tư trong các lĩnh vực sản xuất, chế biến, logistics, cung ứng vật tư - thiết bị nông nghiệp, thương mại điện tử, kiểm dịch, lưu trữ, kiểm định chất lượng, phân phối và tiêu thụ sản phẩm. Một trong những hạng mục hạ tầng nổi bật là kho lạnh cấp vùng có khả năng bảo quản nông sản đến 90 ngày sau thu hoạch thay vì 7 ngày như hiện nay, góp phần cải thiện lợi nhuận và giảm thiểu rủi ro “được mùa, mất giá”.

Phát biểu tại cuộc họp, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh, điều cốt lõi hiện nay là xác định rõ mô hình tổ chức, chức năng, nhiệm vụ và cơ chế vận hành hiệu quả của Trung tâm. Đồng thời, cần phân định rõ việc gì doanh nghiệp có thể làm được, việc gì Nhà nước phải đầu tư.

Các vùng sản xuất cần nhất hiện nay là hệ sinh thái hỗ trợ cho hoạt động nghiên cứu triển khai, phát triển giống cây trồng - vật nuôi, bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm, xây dựng hệ thống quy chuẩn, tiêu chuẩn, đăng ký thương hiệu… Bên cạnh đó, một số hạ tầng trọng điểm như cơ sở chiếu xạ hoặc các thiết bị xử lý sau thu hoạch cần được đầu tư đồng bộ; hệ thống logistics phải được tổ chức thuận lợi, thông suốt, bảo đảm lưu thông hàng hóa hiệu quả.

Đặc biệt, cần thúc đẩy mạnh mẽ cơ chế kết nối giữa doanh nghiệp kinh doanh - xuất khẩu với người nông dân. Những hoạt động như khuyến nông, tư vấn kỹ thuật cần được quy định rõ ràng, trở thành một phần bắt buộc trong mô hình hỗ trợ sản xuất. Do đó, việc lựa chọn doanh nghiệp tham gia đầu tư, hoạt động tại Trung tâm phải có vai trò dẫn dắt, cam kết liên kết chuỗi với nông dân, hộ cá thể, hợp tác xã; đồng thời phải đảm nhiệm trách nhiệm trong việc chuyển giao kỹ thuật, công nghệ, tiêu chuẩn, quy chuẩn và định hướng thị trường.

Phó Thủ tướng chỉ rõ, tiến độ xây dựng Trung tâm hiện còn chậm, thiếu tính chủ động. Trong khi đó, theo phân cấp và các quy định tại Nghị quyết 45/2022/QH15, TP Cần Thơ hoàn toàn có đủ thẩm quyền để lập, tổ chức và vận hành Trung tâm, bao gồm việc kêu gọi đầu tư, phê duyệt quy hoạch, kết nối xuất khẩu…

Với tinh thần đó, Cần Thơ cần chủ động xây dựng một dự án đầu tư riêng, phù hợp với mục tiêu được đặt ra trong Nghị quyết số 45/2022/NQ15, xác định rõ việc gì địa phương thực hiện, việc gì Trung ương hỗ trợ, việc gì doanh nghiệp tự làm. Những cơ chế đã có thì vận dụng ngay, những gì chưa có hoặc cần ưu đãi vượt trội thì đề xuất rõ ràng.

Ngoài ra, Trung tâm nên khuyến khích các lĩnh vực sản xuất công nghệ cao, ít sử dụng đất nhưng hiệu quả. Tập trung vào nghiên cứu, thử nghiệm, chuyển giao, giống, công nghệ... Đặc biệt là logistics, chuẩn hóa hàng hóa, tạo chợ giao dịch đúng nghĩa, kể cả sàn giao dịch nội địa và quốc tế, thương mại điện tử. Đồng thời, phải kết nối thị trường, hài hòa tiêu chuẩn với các quốc gia khác nếu có thể.

Về tổ chức bộ máy, Phó Thủ tướng cho rằng doanh nghiệp phải là chủ thể đầu tư và vận hành. Các sở, ngành địa phương chỉ đóng vai trò quản lý nhà nước, bảo đảm cơ chế, chính sách và giám sát theo chức năng.

Hương Giang